از جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور تا لزوم شکل گیری پارک های شبکه ای مبتنی بر هوش مصنوعی - مجله سفرنامه مالزی

به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی خبرنگاران، دانشگاه ها در هفته ای که گذشت با اخبار متعددی مانند جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور، مهارت و پژوهش در نخبه محوری کشور اهمیت دارد، تعداد دانشجویان بین المللی تا پایان سال باید به 75 هزار نفر برسد، فلسفه دانشگاه فنی و حرفه ای ارائه آموزش های عملی است، لزوم شکل گیری پارک های شبکه ای مبتنی بر هوش مصنوعی به هم پیوسته، طرح بهبود راندمان فعالیت های وزارت علوم باید پیگیری شود/ لزوم حذف موازی کاری ها در آموزش عالی، دریافت مدرک برای جذب کار تفکر درستی نیست همراه بود.

جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور

تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور به مرور و با افزایش جمعیت دانشجویان، از حدود 19 هزار نفر در سال 2003 افزایش یافته است و به حدود 53 هزار نفر در سال 2017 رسیده است.

علی رغم اینکه تعداد دانشجویان بین المللی ایرانی فرایندی فزاینده داشته است؛ اما تعداد آن ها در سال های اخیر ثابت شده و در تراز 52 هزار نفر ثابت به جای مانده است. استراتژی های جذب دانشجویان بین المللی در کشور های مختلف و افزایش میل به جابه جایی در میان دانشجویان موجب رشد سریع جمعیت دانشجویان بین المللی در جهان شده است، اما نرخ رشد جمعیت دانشجویان بین المللی ایرانی در قیاس با نرخ رشد جمعیت دانشجویان بین المللی در جهان کندتر بوده است.

بدین ترتیب، سهم دانشجوفرستی ایران از کل بازار دانشجویان بین المللی جهان از سال 2012 فرایندی کاهشی به خود گرفته و از حدود 3/1 درصد به حدود 9 دهم درصد رسیده است.

بدین ترتیب، علی رغم فرایند صعودی جمعیت دانشجویان خروجی، اما رتبه ایران در میان کشور های دانشجوفرست، تغییرات قابل توجهی داشته است. در سال 2000، کشور ایران، دارای رتبه 26 ام در اعزام دانشجویان بین المللی بوده است که تا سال 2003 فرایندی صعودی طی کرده و به بیشترین میزان خود، یعنی رتبه 29 جهان نائل میشود. اگر چه در بازه سال های 2003 تا 2012 میالدی، این رتبه فرایندی کاهنده به خود می گیرد، به طوری که در سال 2012 به کمترین میزان یعنی رتبه دوازدهم میرسد، ولی در ادامه فرایندی صعودی را طی کرده و به رتبه بیستم دانشجوفرستی در سال 2017 دست می یابد.

بر اساس نتایج پیمایش سنجش میل به مهاجرت دانشجویان و فارغ التحصیالن ایرانی در سال 1397 از طریق رصدخانه مهاجرت ایران که 925 نفر در آن شرکت کرده اند، از میان 30 عاملی که در دانشجویان و فارغ التحصیلان برای مهاجرت انگیزه ایجاد می کند، ناامیدی از اصلاح امور کشور، سطح درآمد و تناسب آن با هزینه ها، امکان پیشرفت شغلی، نظم و قانونمداری جامعه، علاقه به کسب سابقه تحصیلی یا کاری در خارج از کشور، شایسته ساالری، امکان یافتن شغل ومیل به تجربه زندگی در خارج از کشور، به ترتیب هشت عامل اصلی انگیزاننده هستند.

همچنین اگرچه پیش از تحولات مالی در سال های 1397 و 1398 به واسطه بازگشت تحریم ها، حدود 30 درصد از دانشجویان تمایل به مهاجرت داشته اند، اما این تحولات موجب افزایش این میل تا 63 درصد شده است.

با این وجود، باید در نظر داشته باشیم که میان تمایل به مهاجرت و اقدام به مهاجرت تفاوت بسکمک است. بنابر پیمایش های گالوپ در سال 2017 بیش از 700 میلیون نفر از جمعیت جهان میل به مهاجرت دارند.

در این سال طبق آمار بانک جهانی، تعداد مهاجران در جهان 266 میلیون نفربوده است. این واقعیت ً میل نشان می دهد که در کل جهان بسکمک از مردم صرفا به مهاجرت دارند و کمتر برنامه ریزی و اقدام عملی در این راستا می کنند.

به عبارت دیگر، بسکمک از دانشجویان و یا فارغ التحصیلانی که به مهاجرت از کشور می پردازند و یا برای مهاجرت در آینده برنامه ریزی می کنند، امکان بیرونی ایفای نقش در جهت اصلاح و پیشرفت ایران ندارند و بعضادر صورتی که بخشی از محرک های آنان برای مهاجرت در بستر دیگری پاسخ داده شود، تصمیم به ماندن در کشور خود می گیرند.

22 درصد از افراد علاقه خودبه ایفای نقش در جهت اصلاح و پیشرفت کشور را کم و یا خیلی کم عنوان کرده اند؛ در حالی که حدود 60 درصد از آنان علاقه زیاد و یا بسیار زیادی به اصلاح امور کشور دارند.

از طرف دیگر، بیش از نیمی از افراد بر این باورند که امکان بیرونی این موضوع برای آن ها کم و خیلی کم است؛ لذا بهبود زیرساخت های کشور و فراهم کردن بستری برای بهره گیری از منافع دانشجویان و تحصیل کرده، تأثیر بسزایی روی تصمیم افراد برای مهاجرت و یا امکان بازبهره مندی از آنان پس از مهاجرت می تواند داشته باشد.

مهارت و پژوهش در نخبه محوری کشور اهمیت دارد

داوود یونسیان معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت در گفت وگو با خبرنگاران، درباره نگهداشتن سرمایه های انسانی در کشور اظهار کرد: دو رکن اصلی درباره نخبه پروری باید مدنظر قرار بگیرد.

او افزود: بحث های مهارتی در نخبه پروری جزو رکن اصلی هستند؛ در واقع دانشگاه با رویکرد نوی که در دولت نو اتفاق افتاده است بحث مهارت یکی از شاخص های اضافی است که علاوه بر مدرک به دانشجویان اهدا می شود.

یونسیان شرح داد: هر دانشجویی در کنار مدرک دانشگاهی باید در یک حوزه تخصصی مهارت کسب کند و همین موضوع باعث می شود تا بازار کار به صورت اتوماتیک بعد از فارغ التحصیلی این دانشجویان را جذب کند.

معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت گفت: بحث دوم نخبه پروری در کشور شامل موضوعات پژوهشی است، به هر حال مراکز پژوهشی کشور با توجه به نیاز های اخیر صنعت و رشد آن ها و خودباوری ایران توانسته در بحث های آموزشی و شکافتن و حل کردن مسئله و بحث های نوآوری به خوبی عمل کند و جذابیت زیادی را برای نخبگان ایرانی به وجود آورد.

یونسیان افزود: رشد مسائل پژوهشی در کشور باعث شده تا نخبگان این احساس را به دست آورند که در کشور ما جایگاه ویژه ای دارند و تاسیس مراکز نو باعث شده تا این افراد با فعالیت در آن ها رشد و بالندگی به دست آورند و نیاز های روز جامعه کشور را حل کنند.

گفتنی است که رشد مسائل پژوهشی در کشور باعث می شود تا به صورت همه جانبه فعالیت های کشور هم ارتقا یابد، برای مثال شرکت های نوآور و دانش بنیان توانسته اند به خوبی در این زمینه فعالیت کنند و زمینه کاری هزاران جوان و فارغ التحصیل دانشگاهی را به وجود آورند.

همچنین رشد قابل ملاحظه در اعتبارات مصوب هزینه ای دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، پژوهشی و فناوری در طول برنامه ششم توسعه (سال های 1396 تا 1400) اجرا شده است و این افزایش باعث شده تا اعتبارات هزینه ای دانشگاه ها 146 درصد، مؤسسات پژوهشی 147 درصد و پارک های علم و فناوری 482 درصد باشد که این افزایش نشان دهنده رشد نسبت به سال ابتدایی برنامه ششم توسعه است.

کاملا مشخص است که آموزش و پژوهش کشور از نظر کیفی رابطه تنگاتنگی با اعتبارات حوزه های مذکور دارد و رشد و پیشرفت بودجه عمومی وزارت علوم در ایجاد اهداف اسناد بالادستی پژوهش و فناوری تاثیر زیادی خواهد داشت.

با توجه ویژه به اینکه آموزش عالی و نقش آفرینی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی و فناوری رشد قابل چشمیگیری داشته اند؛ بنابراین بخش های مختلف جامعه به حمایت مالی از این حوزه اقدام کرده اند و به همین علت سهم آموزش عالی ایران در زمینه بودجه عمومی رشد زیادی داشته است.

تعداد دانشجویان بین المللی تا پایان سال باید به 75 هزار نفر برسد

در پاییز و زمستان 98 رصدخانه مهاجرت ایران تحقیقی را در میان کارآفرینان و صاحبان کسب وکار شرکت های دانش بنیان با عنوان بررسی اثر تحولات مالی مانند: بازگشت تحریم ها در سال 1397 و نوسانات ارزی بر تمایل مهاجرت آن ها را انجام داده که گفتنی است تعداد 110 نفر در این پیمایش شرکت کرده اند.

شرکت کنندگان این طرح که اطلاعات خود را در اختیار طرح رصد خانه مهاجرت ایران گذشته اند در سال 97 و ماقبل آن به تأسیس کسب و کارهای کوچک یا شرکت های دانش بنیان اقدام کرده اند که 95 درصد از کل این افراد را تشکیل داده اند. مطابق آمار حدود 54 نفر از این افراد به کسب و کارهای کوچک و میانه اقدام کرده اند و 56 نفر دیگر در حوزه های استارتاپی مشغول به فعالیت بوده اند.

78 درصد از افرادی که در کسب و کارهای کوچک فعال بوده اند تحولات ارزی و بازگشت تحریم ها را در کاهش زیاد توان برنامه ریزی خود موثر دانسته اند و 63 درصد این عوامل را در کاهش زیاد امنیت روانی شان موثر شمرده اند، همچنین 59 درصد کارکنان استارتاپی این عوامل را در کاهش تامین امکانات دلخواه خود و 57 درصد به جای مانده در کاهش توان برنامه ریزی برای آینده را موثر دانسته اند.

جالب است بدانید که تصمیم به مهاجرت در میان افرادی که در کسب و کارهای کوچک فعالیت می کنند بیشتر از کسانی است که در حوزه های استارتاپی مشغول به کارند. بیش از 90 درصد افراد در این دو گروه عواملی مانند بازگشت تحریم ها و تحولات ارزی سال 97 را در تصمیمات خود برای خروج از کشور یا مهاجرت موثر دانسته اند. با یک سرشماری ساده در میان این افراد به این نتیجه دست یافته ایم که حدود 40 درصد برای بازگشت به کشور تصمیم نهایی نگرفته اند و سردردگم هستند، حدود 40 درصد دیگر قصد بازگشت ندارند، اما 20 درصد دیگری که مهاجرت کرده اند، گفته اند که قصد بازگشت به ایران را دارند.

زمانی کشورهای پیشرفته رشد می کنند به تبع مقصد جذب مهاجران تحصیل کرده به نسبت کارگران یا نیروهای ساده می شوند و به همان میزان تقاضا افزایش می یابد. گفتنی است که یکی از مهم ترین و اصولی ترین مهاجرت ها با عنوان مهاجرت های قانونی، منظم و ایمن شناخته می شود، به همین علت طی سال های گذشته کشورهای متفاوت پیشرفته ای سعی داشته اند به جذب نیروهای فارغ التحصیل اقدام کنند و این عامل به ارتباط بین اللملی کشورها در حوزه آموزش عالی کمک خواهد کرد.

مطابق هدف سیاستگذاری آموزش عالی کشور در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه لازم است تا تا پایان سال 1400 تعداد دانشجویان بین المللی در کشور ایران به 75 هزار نفر برسد و مطابق همین هدف بایستی حتما تعداد دانشگاه های کشورمان که جزو صد دانشگاه برتر آسیایی هستند از رتبه ششم به جایگاه دهم برسد. همچنین، تعداد شعبه های خارجی دانشگاه های جهان هم بایستی از جایگاه ششم به شعبه شانزدهم ارتقا یابد.

فلسفه دانشگاه فنی و حرفه ای ارائه آموزش های عملی است

ابراهیم صالحی عمران رئیس دانشگاه فنی و حرفه ای کشور در گفت وگو با خبرنگاران، درباره حذف عنوان مهندسی از رشته گیاهان دارویی دانشکده دخترانه شریعتی دانشگاه فنی و حرفه ای اظهار کرد: در دانشگاه فنی و حرفه ای از واژه مهندسی حرفه ای با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری استفاده می کنیم.

او افزود: دانشگاه فنی و حرفه ای در ارتباط با حرفه و شغل است و تمامی واحد ها و دروس آن متفاوت از دانشگاه های دیگر است که آن ها را به صورت حرفه ای برای مشاغل گوناگون آماده می کنیم.

صالحی عمران شرح داد: دانشجویان دانشگاه فنی و حرفه ای متناسب با حرفه و شغل آموزش می بینند و اگر افرادی قصد تحصیل در دانشگاه های دیگر را دارند، می توانند رویکرد شغلی خود را تغییر دهند.

رئیس دانشگاه فنی و حرفه ای کشور ادامه داد: در مقایسه با دانشگاه های نظری واحد های عملی بیشتری داریم و فلسفه دانشگاه فنی و حرفه ای ارائه آموزش های عملی، حرفه ای و شغلی است که در خارج از کشور هم رایج است.

صالحی عمران درباره تغییر نام عنوان دانشگاه فنی و حرفه ای به علمی کاربردی برای دانشجویان دختر دانشکده شریعتی گفت: دانشگاه فنی و حرفه ای علمی کاربردی ندارد و تغییر سرفصل در دوره های دانشکده ها داشتیم که عنوان علمی کاربردی را از روی آن ها تغییر دادیم و باید گفت که تمامی رشته های مهندسی دانشگاه به صورت حرفه ای ارائه می شوند.

لزوم شکل گیری پارک های شبکه ای مبتنی بر هوش مصنوعی به هم پیوسته

مرکز پژوهشی فضای مجازی دانشگاه تهران، با همکاری دانشکدة مطالعات جهان و کرسی یونسکو در فضای مجازی و فرهنگ؛ دوفضایی شدن جهان، سمینار سواد رسانه ای و اطلاعاتی: سواد رسانه ای و اطلاعات در خدمت منافع مردم را با تمرکز بر خدمات عمومی، در روز شنبه 8 آبان 1400 به طور مجازی برگزار کرد.

سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی از سخنرانان افتتاحیة این نشست بود.

دکتر عاملی در مقدمة سخنان خود نخست به تبیین مفهوم و کاربرد سواد مجازی پرداخت و سواد رسانه ای را موضوعی مهم در سطح ملی و بین المللی مطرح نمود و افزود: سواد رسانه ای دامنه ای گسترده پیدا کرده است و به جای سواد اطلاعاتی و رسانه ای باید از سواد جهان دوم، سواد مجازی، سواد هوش مصنوعی و سواد عرصة بزرگی سخن گفت که با ظهور جهان مجازی و ماهیت رقومی شکل گرفته است. وی فلسفة وجودی سواد و دانش و سواد مجازی را توانمندسازی بشر و افزایش دارایی های فکری و دانشی انسان مطرح نمود تا بتواند راستا زندگی را قدرتمندتر، آشناتر و آگاه تر طی نماید و ادامه داد: با توسعه سواد، و رسیدن به سواد تخصصی، سواد عمق بیشتری می یابد و توانایی حل مسئلة در فرد در آن دایره خاص افزایش می یابد.

نکتة کلیدی سخنان دبیر شورای انقلاب فرهنگی دربارة دامنة اختصاصی سواد مجازی، توجه به بوم رنگ فرهنگی بود و در تبیین آن گفت: اهمیت یافتن سواد در راستا ارزش های فرهنگی جامعه که بر مبنای آن سازوکار های فضای دوم متناسب با بوم رنگ و ارزش های فرهنگی شکل می گیرد، اهمیت کانونی دارد.

تعریف این استاد علوم ارتباطات از سواد مجازی عبارت بود از: کسب توانمندی برای استفادة مفید، سالم و خالی از تخریب دیگری و تخریب پذیری که در سطحی دیگر، مستلزم هدف گذاری تخصصی و اختصاصی ناظر بر کاربرد ها و محتوای فضای مجازی است. وی ازجمله قلمروهای های تخصصی را در هوش مصنوعی، سواد و دانش مرتبط با انواع مهندسی های نو، پزشکی هسته ای، پزشکی از راه دور، و سلامت از راه دور مطرح نمود. همچنین، از قلمرو های رو به توسعه سواد مجازی سخن گفت که بخش های مالی را وارد دورة چهارم کرده است و امروز با صنعت 4، کشاورزی 4 و خدمات 4 به معنای فیزیکی ـ سایبری روبرویم.

نکتة کلیدی سخنان دبیر شورای انقلاب فرهنگی دربارة دامنة اختصاصی سواد مجازی، توجه به بوم رنگ فرهنگی بود و در تبیین آن گفت: اهمیت یافتن سواد در راستا ارزش های فرهنگی جامعه که بر مبنای آن سازوکار های فضای دوم متناسب با بوم رنگ و ارزش های فرهنگی شکل می گیرد، اهمیت کانونی دارد.

ظهور دامنة گسترده ای از مشاغل نو از دل ظرفیت های جهان اینترنت، جهان دوم و جهان مجازی بدنة اصلی سخنرانی دکتر عاملی در این نشست بود. وی کار و به تبع آن شغل را مفهومی رو به تطور و تکامل نامید و به طبقه بندی آن در گذر زمان در چهار برهه پرداخت: 1. مکانیزه شدن کار به جای کار یدی، در سدة 1800، 2. کار صنعتی و تولید انبوه، 3. کار حرفه ای و اتوماتیکسازی بعضی امور با ظهور صنعت برق، و 4. کار مجازی و به تبع آن شغل های مجازی با ظهور صنعت هم زمان ارتباطات و امکان برقراری ارتباط با فرامحل به طور هم زمان که ظرفیت فکری انسان را افزایش داد و ماشین ها جایگزین انسان شدند. رئیس مرکز پژوهشی فضای مجازی دانشگاه تهران ادامه داد: آغاز این فرایند و شکل گیری صنعت ارتباطات و صنعت شبکه ای شدن با پیدایش آلپرنت (امکان برقراری چند گره ارتباطی در داخل شبکه) میسر شد. در پی آن ماهیت مجازی و دیجیتال یا به بیانی دقیق تر ماهیت رقومی در برابر ماهیت شیء پدید آمد. ماهیت رقومی بستری شد برای کار رقومی و کار بر مبنای زبان ریاضی و برنامه ای و نرم افزار و هوش مصنوعی معنا پیدا کرد.

طرح بهبود راندمان فعالیت های وزارت علوم باید پیگیری شود/ لزوم حذف موازی کاری ها در آموزش عالی

عبدالمجید خشنود معاون مالی و اداری دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی در گفت وگو با خبرنگاران، درباره طرح آمایش سرزمین ملی اظهار کرد: فرایند طرح آمایش سرزمین ملی از دوره گذشته در آموزش عالی آغاز شده بود.

او افزود: قطعا چنین طرح هایی که با اهداف ساماندهی و نظم دهی به جذب دانشجویان در آموزش عالی اجرایی می شود جزو مسائل مهم و قابل پیگیری است.

خشنود شرح داد: یکی از دغدغه های مهم طرح آمایش سرزمین ملی توسعه بدون اهداف و برنامه های آموزش عالی است که در بحث آمار ورودی سازمانی آموزش عالی و فارغ التحصیلان و خروجی و بحث اشتغال و استخدام دانش آموختگان دانشگاهی مشکل اساسی داریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی ادامه داد: نیازمندی های کلان کشور در حال و آینده یعنی در افق 10 سال آینده یا بیشتر اگر بررسی شوند به این نتیجه روشن می رسیم که هم اکنون در آموزش عالی چه نیازمندی هایی برای رشته های تحصیلی داریم؟ در حال حاضر توسعه ساختاری آموزش عالی و دانشگاه ها بدون نظم و ساماندهی است.

خشنود با بیان اینکه واحد های مختلف دانشگاه های آموزش عالی با چالش های بزرگی روبرو هستند، تاکید کرد: موازی کاری در حوزه آموزش عالی کشور بسیار دیده می شود و ماموریت محوری هم به هیچ عنوان دیده نمی شود که اگر طرح آمایش سرزمین ملی با اهداف حذف موازی کاری ها و مسئله خیلی مهم ماموریت محوری انجام شود، یعنی فعالیت هر بخشی در آموزش عالی مشخص شود که چه ماموریت و وظیفه ای بر عهده دارد قطعا فرایند بهینه ای در فعالیت های آموزش عالی کشور به وجود می آید.

معاون مالی و اداری دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی افزود: آموزش عالی بسیار پر هزینه است و خروجی آن در راندمان مناسبی وجود ندارد، طرح بهبود راندمان فعالیت ها که مسئولان وزارت علوم پیگیر بودند قطعا کار بسیار ارزشمند و مفیدی است که باید انجام شود، البته ممکن است این موضوع در بعضی دانشگاه ها مخالفت هایی داشته باشد؛ چرا که تغییر سرفصل ها، ترکیب دانشگاه ها و تغییر عناوین و ساماندهی بعضی واحد ها احتمال ایجاد نارضایتی ها را در پی خواهد داشت.

خشنود گفت: طرح بهبود راندمان فعالیت های وزارت علوم یک موضوع اساسی است و احتمال دارد که نارضایتی هایی را در نیروی انسانی و مصرف ساختاری ایجاد می کند، اما باید به آن توجه ویژه ای شود.

دریافت مدرک برای جذب کار تفکر درستی نیست

یقینی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت در گفت وگو با خبرنگاران، درباره مدرک گرایی اظهار کرد: یکی از مسائل موجود در جامعه مسئله مدرک گرایی است که کسی نمی تواند آن را انکار کند.

او افزود: مفهوم مدرک گرایی به این معناست که افراد به دانشگاه می آیند و صرفا به فکر دریافت مدرک هستند تا سپس بتوانند در مکانی مشغول به کار شوند؛ بنابراین این قضیه تفکر درستی نیست.

یقینی شرح داد: در صورتی که دانشگاه را به عنوان پلی برای زمینه های شغلی مختلف ببینیم و با ورود به دانشگاه بتوانیم توانایی های مختلف از جمله دانش تخصصی به جذب نیرو بپردازیم طبیعتا وارد زمینه کاری متناسب با توانایی ها و علاقه های خودمان خواهیم شد که متاسفانه این موضوع دیده نمی شود و افرادی که فارغ التحصیل می شوند در کنار اینکه علاقه مندی ها و توانمندی های خودشان را به درستی نمی شناسند؛ بنابراین نمی توانند مهارت های لازم و کافی و مفید را در خیلی از رشته های دانشگاهی جهت فعالیت در بازار کار به دست آورند.

مدرک گرایی موضوع چند ساله آموزش عالی کشور است که خیلی از افراد احتمال دارد که برای کسب نمره یا ارتقای حقوق خود به دانشگاه بفرایند. این پدیده را نمی توان به عنوان موضوع نوی قلمداد کرد، چرا که داستان دراز آموزش عالی است.

بعضی استادان نسبت به موضوع مدرک گرایی گلایه مند هستند و بعضی دیگر این را عنوانی در جهت افزایش و ارتقای سطح سواد جامعه می دانند و به همین علت لازم است تا مسئولان کشور و وزارت خانه علوم و مدیران مملکت نسبت به این مسئله واکنش نشان دهند و با تدابیر گوناگون آن را حل کنند.