جلوه ویژه چاپی Embellishments چیست و چه کاربردی دارد ؟ - مجله سفرنامه مالزی

به ویژه با باز شدن پای فناوری های چاپ دیجیتال به فراوری جلوه های ویژه چاپی که برای تکمیل عملیات چاپ دیجیتال به کار می روند. پیشرفتهای تازه در عرصه جلوه های ویژه چاپی دیجیتال در حال حاضر شتاب بیشتری گرفته اند و توانسته اند توجه بازارهای مختلف را به خود جلب نمایند گزارشی که میخوانید شرحی است بر این فناوریها و کاربردهای آنها.

بیشتر بخوانید :

فرایند جلوه های ویژه چاپی یا تزئین چاپ Embellishments که به آن تذهیب Illumination می گفتند ابتدا برای متون مذهبی به صورت دستی مورد استفاده قرار میگرفت در آن موقع متون مذهبی با استفاده از طلا و نقره تزئین می شد تا متن بدرخشد هرچند ممکن است ما چاپ رنگی را به عنوان یک کار تزئینی نشناسیم، رنگ همیشه برای جلب توجه و ایجاد ارزش افزوده به استاد طی هزاران سال مورد استفاده نهاده شده است. البته جلوه های ویژه و حتی چاپ در آن موقع به صورت دستی و با استفاده از مواد رنگزا و مرکب طی فرایندی طاقت فرسا انجام میشد و آنگاه فناوری از راه رسید. هر طرف دعوا که باشید خواه معتقد باشید که چاپ یا فراوری چندین نسخه از یک مستر به وسیله چینی ها در قرن یکم اختراع شده یا باور داشته باشید که آلمانیها آن را طی قرون 14 یا 15 اختراع نموده اند به هر حال در هر دو مورد جلوه های ویژه چاپی کماکان به صورت دستی انجام می شده است.

بیشتر بخوانید : برترین کلیشه سازی ایران کجاست ؟

در این مقطع زمانی تغییر با افزودن رنگ به وسیله چاپ چند باره و با استفاده از چندین کلیشه یا لوح چاپی امکان پذیر بود ولی استفاده از طلا و نقره در چاپ کماکان یک فرایند دستی بود فرایند فویل کوبی داغ (طلاکوبی) در قرن 19 برای اولین بار برای تزئین جلد کتاب مورد استفاده نهاده شد در این فرایند از یک ورق با رنگهای مختلف از جمله رنگهای متالیک که روی آن پوشش داده شده (Coating)همراه با یک لایه جداشونده و چسب مورد استفاده قرار میگرفت.

در قرن بیستم فرایند طلاکوبی یا فویل کوبی سرد هم ابداع شد که به ساده سازی کل فرایند انجامید. در این فرایند چسب با استفاده از یک کلیشه و سیلندر چاپی روی کار منتقل میگردد و سپس ورق حامل با چسب تماس برقرار نموده و کوتینگ متالیک از ورق حامل جدا شده روی سطح چاپ پذیر باقی میماند و نوعی دیگر از جلوه ها و یا تزئین های ویژه چاپی مستلزم دستکاری در سطح چاپ پذیر است. به عنوان مثال برجسته سازی .(Embossing) ایجاد فرورفتگی(Debossing) و یا دایکات تزئینی را میتوان نام برد.

در خصوص برجسته سازی یا ایجاد فرورفتگی از یک قالب (Die) و یک تصویر (معکوس نر و ماده) استفاده می گردد تا ما مقدار معینی از فشار را به سطح چاپ پذیر وارد آورده و یک بازنمایی تصویری از جنس خود سطح چاپ پذیر ایجاد گردد. در آخر نوعی دایکات تزئینی هم داریم که میتواند خیلی ساده در حد ایجاد یک پنجره روی کار باشد تا بتوان از درون آن ورق بعدی را دید. این نوع دایکات از اصلی مشابه برجسته سازی و ایجاد تورفتگی استفاده می.کند ولی در این روش برای ایجاد برجستگی یا تورفتگی بخشی از سطح چاپ پذیر برش میخورد. البته عملیات دایکات کاربردهای دیگر از جمله برش مقوا برای ساخت بسته بندی در اشکال گوناگون و دیگر ساختارهای حجمی را نیز دارد.

ارزش افزوده به کار چاپی

تردیدی نیست که جلوه های ویژه ارزش کار چاپی را افزایش میدهد به ویژه با استفاده از فناوریهای دیجیتال که به تازگی برای ساخت جلوه های ویژه مورد استفاده قرار می.گیرند از این روش ها برای تزئین کارهای چاپی دیجیتال استفاده می گردد بر اساس مطالعه پژوهشی شرکت Keypaint Intelligence - Infotrends به نام فراسوی CMYK استفاده از افکتهای ویژه در چاپ دیجیتال رشد سالانه 27 درصدی دارد مقدار سودآوری آن هم بین 50 تا 400 درصد است. مهمتر آن که خریداران کارهای چاپی حاضرند.

بین 24 تا 89 درصد بیشتر از یک کار چاپی چهار رنگ معمولی پول بابت آن پرداخت نمایند. پرسش اینجاست چرا این فرایندها فراگیر نمیشوند؟ در پاسخ باید گفت تا قبل از ارائه فناوریهای جلوه های ویژه چاپی دیجیتال استفاده از این روشهای تکمیلی مناسب گران قیمت بود. تجهیزات مدرن و نیز برای انجام آن بسیار محدود و در سطح گسترده موجود .نبود شرکتهای متخصص از تجربه خود بهره برده و از تجهیزات خود برای ارائه خدمات به مشتریان مختلف و حتی چاپخانه های دیگر استفاده میکردند.

برخلاف ماشینهای چاپ افست تجاری بر ماشین های چاپ فلکسو سالهاست مراحلتکمیلی از جمله فویل کوبی برجسته سازی و دایکاتهای تزئینی را به صورت پیوسته (In Line و همراه با چاپ عرضه مینمایند البته این روند امری کاملا منطقی است زیرا از این ماشینها برای فراوری لیبل و بسته بندی استفاده می.گردد جایی که صاحبان برند همیشه در پی راههایی برای افزایش جذابیت فراوریات خود در قفسه فروشگاهها هستند.

فناوریهای چاپ دیجیتال جلوه های ویژه اکنون برای کنار زدن هر چه بیشتر راهکار های آنالوگ در شکلها و پیکربندیهای مختلف ارائه شده اند به گونهای که از آن میتوانید در محل کار و چاپخانه خودتان نیز بهره ببرید این تجهیزات سرعت بالاتری دارند و ارزان تر هستند زیرا شما احتیاجی به فراوری یک کلیشه و یا قالب فیزیکی ندارید در عوض با استفاده از فناوریهای دیجیتال مثل هدهای جوهرافشان و توتری میتوانید این جلوه های تزئینی و یا کاربردی را چاپ کنید فناوریهای اصلی در فراوری جلوه های ویژه چاپی دیجیتال شامل چاپ ورنی با استفاده از هدهای جوهرافشان یا پلیمرهای شفاف با استفاده از فرایند الکتروفتوگرافی تونری پاشش لایه های پلیمری با ضخامت بالا که به وسیله نور یووی خشک میشوند فویلهای متالیک نانوذرات متالیک در یک ورنی یا سوسپانسیون پلیمری و رزینهای یووی بعلاوه برای خط تا (Creasing) یا برجسته سازی (Embossing) دایکات لیزری و آمیزه ای از همه این روشها استفاده می.گردد استفاده از این روشها به کارگیری جلوه های ویژه چاپی دیجیتال را به طور گسترده روی انواع سطوح چاپ پذیر امکان پذیر ساخته است.

امروزه جلوه های ویژه هم برای زیباسازی و هم افزایش امنیت کارهای چاپی استفاده میگردد با این حال اهداف آن از ابتدای ابداع این روشها قرنهاست که تغییر چندانی ننموده است. این اهداف شامل افزایش ارزش کار چاپی و جلب توجه بیننده یا مصرف نماینده میگردد.

ابداعات و فناوریهای تازه

روشهای تازه در چاپ دیجیتال برای جلوه های ویژه به طور مستمر به بازار ارائه میشوند به گونه ای که اکنون توجه همگان را در صنعت چاپ به خود جلب نموده اند در حال حاضر تجهیزات مستقل و ناپیوسته دیجیتال فراوانی هستند که اینگونه جلوه های ویژه را روی انواع سطوح چاپ پذیر منتقل مینمایند و حتی برخی از چاپگرهای دیجیتال و یا هیبرید میتوانند همزمان با چاپ برخی از این جلوه های ویژه را نیز روی کار بنشانند. این قابلیت باعث شکوفایی خلاقیت طراحان نیز شده است.

شرکت Scodix از اولین سازندگانی بود که جلوه های ویژه چاپی دیجیتال به وسیله ماشین آلات خود را در نمایشگاه آیپکس 2010 ارائه کرد شرکت اسکادیکس از فناوری پلیمر ویژه خود به نام Polysense به عنوان بستری برای خلق مجموعه ای از افکتهای گوناگون چاپی استفاده می.کند. در حال حاضر این شرکت از 5 ماده مصرفی پلیمری برای ارائه انواع جلوه های ویژه در ماشین آلات خود استفاده میکند این مواد کوتینگهای براق موضعی با دنسیتههای مختلف تا ضخامت 250 میکرون هستند که 100 برابر ارتفاع و ضخامت کوتینگهای افست معمولی را دارند

و نوعی جلوه سه بعدی را تداعی مینمایند این تجهیزات بعلاوه قادرند طلای سرد و گرم را همراه با پلیمرهای خود روی انواع سطوح چاپ پذیر بدون پوشش (Uncoated) و پوشش دار (Coated) پلاستیک و لمینیت شده نشانده و افکتهای درخشان (Glitter) خط بریل را همراه با دیگر افکتها ارائه نمایند. حد و مرز افکتهایی که این تجهیزات ارائه مینمایند به خلاقیت شما بستگی دارد. این شرکت به تازگی ماشینهای تازهی به بازار ارائه نموده است به نام Scodix Ultra 101 و Scodix Ultra 102 که قادرند افکتهای چاپی با سرعت بیشتر و هزینه کمتر ارائه نمایند مدرن ترین و قدرتمندترین ماشین شرکت اسکادیکس Scodix E 106 نام دارد که میتواند از ورق 70×100 چهار و نیم ورقی استفاده نموده و با سرعت 4000 ورق در ساعت کار کند. هایدلبرگ و دیگر سازندگان ماشین آلات چاپ با اسکادیکس در زمینه چاپ جلوه های ویژه همکاری مینمایند شرکت MGI که در عرصه جلوه های ویژه چاپی دیجیتال پیشگام است. ماشین Jetvamish را برای اولین بار در دروپا 2008 به بازار ارائه کرد.

این ماشین همانگونه که از اسمش پیداست از ورنی یووی برای ایجاد افکتهای مختلف روی کار چاپ شده استفاده میکرد ولی اکنون این شرکت ماشین Jetvamish 3D را به بازار عرضه نموده است که میتواند افکتهای مختلف با ضخامت 232 میکرون روی کار چاپی ایجاد کند. این ماشین با ورقهای 70×50 و با سرعت 3 هزار ورق در ساعت کار می.کند. مدل دیگر ساخت این شرکت 3D Evolution Jetvamish EVO نام دارد که میتواند با سرعت 4200 ورق 70×50 و یا 2300 ورق 70×100 کار کند. انواع سطوح چاپ پذیر از جمله کاغذ برخی از انواع پلاستیک و سطوح چاپ لمینیت شده را میتوان در این ماشین به کار گرفت مدل 3DS Jetvarnish به آپشن foll که برای طلاکوبی به کار میرود مجهز است. در دروپا 2012 شرکت MGI ماشین چاپ Alpha Jet خود را به نمایش گذاشت. در حال حاضر تجهیزات MGI قادرند عملیات چاپ جوهرافشان ورنی یووی فویل کوبی دایکات و حتی جلوه های ویژه چاپی برای اجزا و قطعات الکترونیکی را انجام دهند.

ه شرکت دوپلو که در عرصه چاپ دیجیتال بسیار شناخته شده است. ماشین DDC 810 خود را که قابلیت چاپ ورنی یووی موضعی با ضخامت 80 میکرون را دارد به بازار عرضه نموده است. این ماشین میتواند در هر دقیقه 21 ورق A3 و یا 36 ورق A4 را

همراه با جلوه های ویژه چاپ کند. . شرکت JetFx تجهیزات موتور (چاپ برای ارائه جلوه های ویژه چاپی دیجیتال ارائه نموده است که از فناوری افشاندن سریع نانوذره nanoparticles مرکبهای پلیمری ورنی و یا فویل برای ساخت انواع افکتها استفاده می.کند. فناوری این شرکت فرایند یک چاپ کارآمد برای فراوری لیبل را امکان پذیر نموده و امکان عملیات فویل کوبی دیجیتال افکت های قابل لمس مشابه سیلک اسکرین ورنی موضعی ریز بافتها هولوگرام دیجیتال ورنی سراسری گلاسه و مات و افکتهای دیگر را فراهم می آورد این سازنده برای شرکتهای بزرگ از جمله HP راهکارهای سفارشی و اختصاصی نیز ارائه می.کند این شرکت تجهیزات ساخت خودش را به نام RAIN MAKER که یک سیستم ورقی برای ارائه جلوههای ویژه چاپی روی کارهای چاپ شده است نیز ارائه نموده است. به گفته JetFX دستگاه این شرکت 30 درصد از تجهیزات مشابه سریع تر و هزینه فراوری آن 30 درصد کمتر است.

* شرکت KLUGE هنوز یکی از سازندگان عمده تجهیزات آنالوگ جلوه های ویژه چاپی است. با این حال این شرکت ماشین DM Liner را با استفاده از فناوری متالایز دیجیتال Kurz ارائه نموده است این ماشین یک راهکار دیجیتال برای طلاکوب سرد است که از تونر خشک یا مایع Electron) برای چاپ طرحهای مختلف روی کاغذ استفاده میکند طرحهای متالایز شده روی سطح چاپ پذیر انتقال پیدا نموده و به وسیله سیستم LED UV خشک و سخت می.شوند. این ماشین در دو مدل مختلف با ابعاد A3 و یا دو ورقی عرضه میگردد. این دستگاه 3600 ورق را در ساعت با جلوههای ویژه تزئین نموده و یا فویل کوبی کند در سالهای اخیر تکنولوژی ماشین آلات چاپ دیجیتال تونری مجهز به قابلیت چاپ جلوه های ویژه In Line پیشرفت خوبی داشته .است شرکتهایی چون زایکن زیراکس ریکو و کداک اکنون این ماشین آلات را که قادرند همراه با چاپ عملیات ورنی زنی را نیز انجام دهند ارائه مینمایند ایستگاه (یونیت) پنجم ماشین Kodak Nexpress اکنون میتواند مرکبهای توتر (مایع شفاف ،طلایی سفید مات و صدفی که رنگ نقره ای را شبیه سازی میکند روی کار بنشاند. ایستگاه پنجم چاپ ماشین ریکو نیز میتواند تونرهای سفید ،مات صورتی فلورسنتی و زرد را روی کار چاپ شده بنشاند ماشین زیراکس مدل Iridesse نه تنها میتواند افکت ورنی 3D را روی کار چاپ انتقال دهد بلکه می تواند تونرهای متالیک نقره ای و طلایی و سفید مات را نیز روی کار بنشاند. اگر همراه با این ماشینها از نرم افزار Color Logic استفاده گردد این ماشینها میتواند گستره بیشتری از رنگهای متالیک را به کار چاپی اضافه نمایند بسیاری از سازندگان تجهیزات دیجیتال اکنون از نرم افزار Color Logic برای افزودن جلوههای ویژه چاپی و امنیتی استفاده می نمایند.

زایکن برای ارائه جلوه های ویژه چاپی به صورت تک باره OnePass) و پیوسته (In Line از فناوری خاص خود به نام Fusion Technology استفاده میکند این سیستم میتواند رنگ سفید مات فویل کوبی و ورنی مات و براق را به صورت سرتاسری یا موضعی روی کار بنشاند.

طلاکوبی سرد و گرم در فرایند طلاکوب سرد و گرم مقدار ضایعات زیاد است که البته بستگی به ابعاد تصویر و ورق حامل دارد یک روش تازه برای ارائه جلوه های ویژه چاپی دیجیتال به وسیله شرکت Landa Digital Printing ارائه شده که در نوع خود بی نظیر است. این فناوری که Nanography نام دارد برای اولین بار در دروپا 2016 ارائه شد. این فرایند تازه متالایزسازی به گونه ای طراحی شده که هیچ گونه ضایعاتی نداشته باشد و هزینه آن نیز نصف هزینه طلاکوب به روش آنالوگ است. فرایند چاپ یک تصویر اولیه Trigger Image) شبیه فرایند طلاکوب سرد شروع میگردد این تصویر را میتوان با هر گونه فرایند چاپی رایج چاپ کرد تصویر سپس وارد ماژول متالایز سازی لاندا میگردد که از ذرات نانو و یک نورد انتقال دهنده ذرات استفاده میکند پس از ورود سطح چاپ پذیر که تصویر روی آن چاپ شده به درون این ماژول (یونیت) ورق از زیر نورد انتقال دهنده که آغشته به یک لایه ذرات نانو است عبور می.کند. این ذرات جذب تصویر چاپ شده می.گردد. حاصل کار یک چاپ متالایز است.

یک شرکت آمریکایی متخصص در فراوری مواد شیمیایی این فناوری را از لاندا خریداری نموده است و انتظار میرود همین شرکت در آینده نانوذرات را فراوری کند یک شرکت دیگر به نام Highcon نیز تکنولوژی مدرن دیجیتال برای عملیات برش و خط تا (Creasing) به بازار عرضه نموده است ماشین ساخت این شرکت به جای استفاده از قالب و سیستم نر و ماده از لیزر قدرتمند CO2 و فناوری انحصاری DART ((Digital Adhesive Rule Technology که از رزینهای یووی استفاده میکند بهره می.برد لیزر این ماشین میتواند روی انواع ورق تا سایز 70×100 با سرعت 5 هزار ورق در ساعت برش .بزند مدلهای ارزان تر این شرکت سرعتی معادل 2750 ورق در ساعت ..دارند به این ماشین میتوان یونیتهای پوشال برداری برش متغیر و یا بسیار ظریف با جزئیات پیچیده را هم افزود این ماشین زمان مورد احتیاج برای عملیات برشهای پیچیده را تا حد زیادی کاسته است زیرا در این سیستم احتیاج به ساخت قالب نیست ما انتظار داریم در عرصه فناوری جلوه های ویژه چاپی در آینده تحولات و پیشرفتهای فراوانی در تمام بخشهای صنعت چاپ از لیبل و بسته بندی گرفته تا چاپ تجاری و صنعتی رخ دهد بعلاوه انتظار داریم این فناوری با اقبال عمومی روبه رو شده و در سطح گسترده مورد استفاده قرار گیرد. با اینکه هنوز استفاده از روشهای دیجیتال برای ارائه جلوه های ویژه چاپی از فرایندهای آنالوگ گرانتر است ولی مزایای آن بیشتر است به گونه ای که هزینه بیشتر را توجیه میکند از ابتدای اختراع چاپ تا به امروز زیباسازی و افزایش ارزش آن همیشه مدنظر متقاضیان و دوستداران کار چاپی بوده و در آینده نیز چنین خواهد بود.